Advies voor beleidsmakers
Geluid is niet alleen een gevolg van het gebruik van de publieke ruimte, het is ook een conditie voor het gebruik van de publieke ruimte. Wanneer het geluid niet past bij het doel van de ruimte, dan zal het disfunctioneren zolang er onvoldoende compenserende bijdragen zijn.
Met onze soundcape analyse bieden we inzicht in de kwaliteit van de lokale geluidsbeleving. We onderzoeken aan de hand van objectieve en subjectieve data hoe de geluidsomgeving is opgebouwd, welke geluidsbronnen zich voordoen, welke bijdragen deze bronnen leveren aan de beleving en hoe bewoners hun (geluids-)omgeving ervaren. Op basis van deze soundscape analyses kunnen we samen met lokale overheden en beleidsmakers nadenken over de mogelijkheden om belevingskwaliteit te behouden of te verbeteren. Met andere woorden: we gebruiken de analyses als startpunt om na te denken over soundscape interventies.
Soundscape interventies moeten passen een in visie. Vaak is er wel een visie op het gebied, maar geluid speelt daarin vaak een ondergeschikte rol. Dit leidt uiteindelijk tot problemen zoals een een disfunctionele omgeving of klachten. Een expliciete soundscape visie blijkt in vele gevallen als een verbindend element in de omgevingsvisie te functioneren.
Soundscape interventies
Soundscape interventies zijn middelen en acties die worden ingezet om een plezierige en gezonde geluidsomgeving te realiseren. Het gaat hierbij niet om het minimaliseren van geluid, maar het maximaliseren van plezierigheid van het geluid en gebruiksvriendelijkheid van (publieke) ruimtes. De basis hiervan is een plezierig klinkende achtergrond: wanneer de achtergrond plezierig is, en daarmee hoorbaar veilig, zijn de aanwezigen doorgaans vrij om hun eigen gedrag te kiezen en dat bepaald de plezierigheid. Omgekeerd, een verarmde achtergrond biedt geen indicatoren voor veiligheid en dwingt de aanwezigen altijd meer of minder alert te blijven.
Lawaai is ‘ongewenst geluid’, maar wat ongewenst is, is afhankelijk van de situatie. Op een marktplein of in een park zijn verschillende geluiden gewenst en ongewenst. Wat ergens als lawaai wordt bestempeld, kan in een andere situatie wél als prettig en gepast worden ervaren. Een soundscape interventie wordt dus altijd specifiek ontworpen voor een bepaalde locatie, situatie en functie. Er bestaan hier geen ‘one size fits all’- oplossingen. Wel kunnen we nadenken over de bredere kenmerken van geluiden en ruimtes die omgevingen prettig of juist onprettig maken om in te verblijven.
Essentieel is om te zorgen voor diversiteit in (hoge) kwaliteit. Zelfs individuen hebben niet altijd het zelfde nodig afhankelijk van de stemming of behoefte kiezen we stilte, kalmte of levendigheid. Dus probeer diversiteit, bijvoorbeeld als gradient tussen bepaalde plekken van hoge kwaliteit, te creëren. En zorg ervoor dat er geen functies gecombineerd worden die elkaar frustreren. Probeer ook niet tot een acceptabel gemiddelde te komen: behoeften worden voldaan met hoge kwaliteit, meer grijze middenmoot schept juist de behoefte aan hoge kwaliteit.
Actie! Tools voor soundscape interventies
Waar moet je op letten bij het ontwerpen van soundscape interventies?
- De kenmerken en van de geluidsomgeving
- Wat is het karakter van de achtergrondgeluiden: Is het plezierig. Zijn er voldoende indicatoren voor hoorbare veiligheid. Biedt het achtergrondgeluid wat de gebruikers of bewoners willen?
- Type geluiden (geluidsbronnen): Welk type geluidsbronnen komen het meest voor in de omgeving? En welke zijn het meest dominant?
- De hoorbaarheid en luidheid van geluiden: Hoe luid zijn de omgevingsgeluid? Wat maakt deze geluiden meer of minder hoorbaar?
- Duur en tijdstippen van aanwezige geluiden: Hoe lang zijn de aanwezige geluiden hoorbaar? Op welke momenten van de dag zijn ze hoorbaar?
- De beleving van de geluidsomgeving
- Prettige en onprettige geluiden geluiden: Welke geluiden zijn gewenst in de omgeving? Welke geluiden zijn ongewenst? Welke geluiden wil je toevoegen, benadrukken, weren, maskeren of minimaliseren?
- Contextuele betekenis van geluid: Wat is de relatie tussen het geluid, de omgeving en haar bewoners? Hoe verschilt deze soundscape met de rest van de omgeving?
- Functioneel en dysfunctioneel geluid: Hebben de geluiden een functie? Bevordert of stoort het geluid omwonenden in hun doen en laten?
- De kenmerken van de ruimte en gebruiker
- De grootte en indeling van de ruimte: Wat is de schaal van de soundscape interventie? Hoe groot is de ruimte waarin je wil en kunt werken?
- De beoogde functie en daadwerkelijke gebruik van de ruimte: Hoe gebruiken mensen de ruimte nu? Hoe zouden mensen deze ruimte willen en kunnen gebruiken in de toekomst?
- De beoogde en daadwerkelijke gebruikers van de ruimte (leeftijden; bereikbaarheid, toegankelijkheid): Wie zijn de huidige gebruikers van de ruimte? Voor wie wil je de ruimte inrichten? Hoe maak je de ruimte toegankelijk of ontoegankelijk voor gebruik?
- De materialen in de ruimte: Is het een versteende omgeving? Of is er veel stadsgroen? Welke materialen kunnen de geluidsbeleving hier verbeteren?
Bij het definiëren van soundscape doelen, let dus op:
- De inhoud van de geluidsomgeving (type, duur en hoorbaarheid van geluiden, is de omgeving arm of juist rijk)
- De geluidsbeleving (prettig en onprettig geluid, contextuele betekenis, verschil met omliggende soundscapes, wat kan tot hoge kwaliteit gemaakt worden)
- De context van de ruimte (kenmerken, functie, gebruikers)
- Het creëren van hoge kwaliteit (ontstijg middenmoot, kies realiseerbare kwaliteit)